Jak na gruncie VAT prawidłowo sklasyfikować wydatki na finansowanie sporu sądowego

W ostatnim czasie dyrektor KIS musiał zmierzyć się z interesującym problemem. Chodziło o to, czy podatnik finansujący koszty prowadzenia procesu sądowego, udziela pożyczki (stronie tego sporu), bądź świadczy usługę ubezpieczeniową. W takim bowiem ujęciu, wykonywałby usługę zwolnioną z VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 lub pkt 38 ustawy o VAT.

Spółka wyjaśniła, że chodzi o finansowanie prowadzenia sporów sądowych przez wytaczających proces (powodów) na ich zlecenie. Spółka zawiera więc umowę z klientem (powodem) - zazwyczaj osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Przedmiotem umowy jest sfinansowanie procesu dochodzenia sporu (przed sądem) za wynagrodzeniem. Stąd spółka sfinansuje koszty reprezentacji klienta przez profesjonalnego pełnomocnika oraz koszty niezbędnych opłat związanych z czynnościami w toku procesu, w tym koszty ekspertyz, opinii itp.

Czytaj także:

• Jak rozliczać usługi finansowe w VAT po wprowadzeniu Polskiego Ładu
• Czy usługa udostępniania platformy optymalizującej zawarcie umowy pożyczki podlega VAT
• Zwolnienia przedmiotowe

Spółka przy podpisaniu umowy z klientem otrzyma wynagrodzenie stałe (w kwocie 20 zł) za przystąpienie do finansowania sporu sądowego. Po wygranym i zakończonym procesie Spółce będzie należne wynagrodzenie prowizyjne. Jeśli proces nie zakończy się sukcesem (wygraniem sporu), to wtedy spółce nie będzie należało się wynagrodzenie prowizyjne.

Zdaniem podatnika, świadczona przez niego na rzecz klienta usługa finansowania procesu korzysta ze zwolnienia z podatku od towarów i usług. Zwrócił on bowiem uwagę, że koszty procesu są wykładane przez spółkę, z założeniem że zostaną one niejako „zwrócone” w wynagrodzeniu dodatkowym wraz z faktycznym wynagrodzeniem za tę czynność (różnica pomiędzy ponoszonymi przez podatnika kosztami, a kwotą wynagrodzenia dodatkowego).

Dodatkowo spółka przyrównała płatność wnoszoną przez klienta (wynagrodzenie stałe) do składki ubezpieczeniowej, ponieważ klient uzyskuje pewność, że na wypadek przegranego procesu nie będzie musiał pokrywać kosztów udzielonej mu pomocy prawnej.

Dyrektor KIS wyjaśnił, że udzielenie pożyczki czy kredytu, stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Zatem czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (odsetki) stanowi odpłatne świadczenie usług.

Organ zauważył, że finansowanie sporu przez osobę trzecią jest bezzwrotną inwestycją finansującego, co oznacza, że w razie niepowodzenia procesu, wypłacona przez finansującego kwota nie podlega zwrotowi przez stronę finansowaną. Podmiot korzystający z „finansowania sporu przez osobę trzecią” nie ponosi więc dodatkowego ryzyka finansowego, poza tym, jakie należy ponieść na rzecz drugiej strony w przypadku ewentualnej przegranej.

Spółka nie będzie też występowała w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta.

W ocenie dyrektora KIS – same analogie do usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usług ubezpieczeniowych czy reasekuracyjnych, nie dają podstaw do zastosowania zwolnienia od podatku, świadczonych przez podatnika usług na rzecz klientów.