Pakiet VAT e-commerce – problemy z wdrażaniem nowych przepisów

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów na odległość – czyli WSTO – to obowiązek rozliczania z dostaw na rzecz konsumentów i wybranych innych podmiotów (w uproszczeniu nierozliczających WNT w państwie zakończenia transportu) w ww. państwa. Sam obowiązek, jak i obowiązki z nim związane, budzą jednak kilka wątpliwości.

Pierwsze związane są z samym limitem 10.000 euro. Niewątpliwie należy go liczyć według kursu sztywnego z polskich przepisów, czyli obecnie jest to 42.000 zł, i trzymać się tej wartości. Czytając jednak art. 22a ust. 1 pkt 3 („suma całkowitej wartości dostaw towarów wysyłanych lub transportowanych na terytorium państwa członkowskiego”), można odnieść wrażenie, że limit WSTO (i usług TBE) liczymy w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego odrębnie. Nic bardziej mylnego.

Tego jednak dowiemy się dopiero z projektu objaśnień MF i innych nienormatywnych publikacji. Druga kwestia związana z limitem to jego liczenie w bieżącym roku. Brak przepisów przejściowych – co potwierdza zresztą projekt objaśnień MF – oznacza, że limit liczymy w odniesieniu do wartości sprzedaży od 1 stycznia 2021 r., a nie od wejścia w życie przepisów, a więc mógł się już wyczerpać przed tym momentem.

Wyczerpanie limitu już „na wejściu” w sytuacji wyżej opisanej oznacza konieczność dokonania wyboru: „uproszczenie OSS” lub rejestracja w państwie konsumpcji. I oczywiście odnosi się to do dostaw do wszystkich państw członkowskich, podobnie zresztą jak decyzja o rezygnacji z opodatkowania VAT w państwie wysyłki. To, co już wiadomo, to to, że informację co do wyboru opodatkowania składamy na druku VAT-29, który zastąpił VAT-21 właściwy dla sprzedaży wysyłkowej.

Dodatkowo ostateczny tekst nowych przepisów rozwiewa również dwie inne istotne wątpliwości, wynikające z różnic pomiędzy Notami wyjaśniającymi KE a projektem ustawy:

Jeżeli mamy siedzibę w jakimkolwiek państwie członkowskim identyfikacji, to nawet jeżeli mamy stałe miejsce prowadzenia działalności w innym państwie, to państwem identyfikacji może być wyłącznie państwo siedziby.

Jeżeli zgłosimy się do OSS, to nie możemy wybranych WSTO lub usług korzystających z OSS rozliczać w państwie zakończenia wysyłki.

Warto zwrócić uwagę na to, czego nie musimy obejmować jednak OSS, nawet jeżeli wybierzemy to „uproszczenie” (skąd cudzysłów – o tym dalej). Otóż jeżeli mamy jednak stałe miejsce prowadzenia działalności w innym państwie i z tego miejsca dostarczamy towary do konsumentów w tym państwie, to nie jest to WSTO, lecz tamtejsza dostawa krajowa.

Trudno na ten moment powiedzieć cokolwiek o deklaracji, poza tym, że będzie elektroniczna i ma zawierać:

1) numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku;

2) dla każdego państwa członkowskiego konsumpcji, w którym VAT jest należny:

a) całkowitą wartość, pomniejszoną o kwotę VAT, następujących transakcji:

– wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość,

– dostawy towarów dokonywanej przez podatnika ułatwiającego takie dostawy zgodnie z art. 7a ust. 2, jeżeli wysyłka lub transport tych towarów rozpoczynają się i kończą na terytorium kraju,

– świadczenia usług,

b) całkowitą kwotę podatku należnego przypadającą na transakcje, o których mowa w lit. a, wraz z jej podziałem na kwoty odpowiadające poszczególnym stawkom VAT,

c) stawki VAT;

3) kwotę podatku należnego ogółem.

Natomiast w przypadku, gdy towary są wysyłane lub transportowane z państw członkowskich innych niż państwo członkowskie identyfikacji, deklaracja VAT oprócz informacji, o których mowa w ust. 4, powinna zawierać:

1) dla każdego państwa członkowskiego, z którego towary są wysyłane lub transportowane:

a) całkowitą wartość, pomniejszoną o kwotę VAT, następujących dostaw towarów:

– wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość innej niż dokonywana przez podatnika ułatwiającego takie dostawy zgodnie z art. 7a ust. 2,

– wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość i dostawy towarów, jeżeli wysyłka lub transport tych towarów rozpoczyna się i kończy na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego identyfikacji, dokonanej przez podatnika ułatwiającego takie dostawy zgodnie z art. 7a ust. 2,

b) całkowitą kwotę podatku należnego przypadającą na transakcje, o których mowa w lit. a, wraz z jej podziałem na kwoty odpowiadające poszczególnym stawkom VAT,

c) stawki VAT;

2) w przypadku dostaw, o których mowa w pkt 1 lit. a tiret pierwsze – numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej, a w przypadku jego braku – numer, za pomocą którego ten podatnik jest zidentyfikowany do celów podatkowych w państwie członkowskim, z którego towary są wysyłane lub transportowane,

3) w przypadku dostaw, o których mowa w pkt 1 lit. a tiret drugie – numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej, a w przypadku jego braku – numer, za pomocą którego ten podatnik jest zidentyfikowany dla celów podatkowych w państwie członkowskim, z którego towary są wysyłane lub transportowane, o ile jest dostępny.

Trzeba pamiętać, iż resort finansów nie wyrobił się na 1 lipca 2021 r. z rozporządzeniami wykonawczymi w tym zakresie, co nie jest jednak wielkim problemem, skoro pierwszą deklarację w IOSS złożymy w sierpniu 2021 roku, a dla OSS w październiku tego roku. Jednakże warto zapoznać się z powyższą zawartością deklaracji już wcześniej, bo jednocześnie podatnicy zidentyfikowani na potrzeby procedury unijnej są obowiązani prowadzić w postaci elektronicznej ewidencję transakcji objętych procedurą unijną, zgodnie z wymogami, o których mowa w art. 63c rozporządzenia 282/2011. Ewidencja ta musi zawierać następujące informacje:

a) oznaczenie państwa członkowskiego konsumpcji, na rzecz którego świadczona jest usługa;

b) rodzaj świadczonej usługi;

c) datę świadczenia usługi;

d) podstawę opodatkowania ze wskazaniem użytej waluty;

e) wszelkie dalsze kwoty podwyższające lub obniżające podstawę opodatkowania;

f) zastosowaną stawkę VAT;

g) kwotę należnego VAT ze wskazaniem użytej waluty;

h) datę i kwotę otrzymanych płatności;

i) wszelkie płatności zaliczkowe otrzymane przed świadczeniem usługi;

j) w przypadku gdy wystawiono fakturę – informacje zawarte na fakturze;

k) nazwisko/nazwę usługobiorcy, jeżeli są znane podatnikowi;

l) informacje wykorzystywane do określenia miejsca, w którym usługobiorca ma siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, lub zwykłe miejsce pobytu.

W oczywisty sposób ewidencja ta musi zawierać zarówno dane wymagane przez rozporządzenie 282/2011, jak i nadawać się do wypełnienia deklaracji. Podatnicy powinni ją przygotować i prowadzić już teraz.

Projekt wzoru deklaracji VIU-D został opublikowany w ciągu tygodnia od wejścia w życie nowych przepisów. To, co można dodać, to fakt, że deklarujemy (i płacimy) sprzedaż w euro według stawek właściwych dla danego państwa członkowskiego. To jednak nie rozwiązuje wszelkich możliwych problemów.

Czytając Noty Wyjaśniające KE i projekt objaśnień MF odnieść można wrażenie, że dokumentowania dostaw jest niekoniecznie. Tymczasem ministerstwo ogłosiło, iż pracuje nad projektem rozporządzenia zwalniającego WSTO z konieczności rejestracji na kasie fiskalnej. Mimo, opodatkowania i miejsca świadczenia poza terytorium kraju polska ustawa (art. 106a pkt 3) wprowadza obowiązek dokumentowania takich dostaw i usług przez podatników zidentyfikowanych na potrzeby tych procedur, dla których państwem członkowskim identyfikacji w rozumieniu przepisów tych rozdziałów jest Polska.

Druga kwestia dokumentacyjna dotyczy JPK_V7. Poza, deklarowaniem WSTO w specjalnej deklaracji dodatkowo w krajowej deklaracji należy użyć znacznika WSTO_EE. Oczywiście dotyczy to wyłącznie tych podmiotów, które składają taką deklarację, choć akurat w przypadku podatników, dla których państwem członkowskim identyfikacji jest Polska, w większości składają oni JPK_V7.

W komunikatach KE i MF podkreślają, że rozliczanie poprzez OSS stanowi uproszczenie i generalnie z taką tezą należy się zgodzić. Podstawową korzyścią jest bowiem brak konieczności rejestracji i rozliczania w innym państwie członkowskim. Dla wielu jednak podatników dokonujących WSTO jest to korzyść niejako wsteczna, gdyż już zarejestrowali się w państwach członkowskich i tam się rozliczają. Oczywiście mogliby z tego zrezygnować, żeby ograniczyć koszty administracyjne i obsługi w danym państwie członkowskim. Czy to jednak na pewno się opłaca? To, co bowiem jest pomijane w ww. publikacjach, to kwestia prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Fakt, że zakupy w państwie identyfikacji – także te na potrzeby WSTO – można rozliczyć w krajowej deklaracji. Ale przy pewnej skali działalności – szczególnie dla omówionych wyżej podatników posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności w innych państwach członkowskich, istotne są również zakupy ponoszone w takim państwie. Zakupy, a więc i odliczenie podatku naliczonego. Fakt, że można go odzyskać w procedurze dla podmiotów unijnych. Jednak ta procedura jest długotrwała i również wymaga obsługi w państwie docelowym. Odliczenie podatku naliczonego w deklaracji krajowej takiego podatnika jest praktycznie zawsze kilkukrotnie szybsze. To zaś wpływa na płynność finansową. Dlatego też wielu podatników może nie chcieć korzystać z OSS.

Sprzedaż na odległość towarów importowanych niesie za sobą częściowo podobne problemy (ewidencje, deklaracje, dokumentowanie), więc warto w tym miejscu wskazać tylko szczególne problemy dla tej procedury. Pamiętać należy, że SOTI dotyczy wyłącznie towarów sprowadzanych faktycznie z państwa trzeciego (a nie tylko formalnie). W konsekwencji fakt, że towary są np. w składzie celnym, ale na terytorium fizycznym (nie celnym oczywiście) UE, eliminuje tę procedurę. Jest to inaczej niż w przypadku platform sprzedażowych, których dotyczy zarówno taka dostawa, jak i dostawa z terytorium UE, ale dokonywana przez podmiot spoza UE, któremu dana platforma sprzedażowa ułatwia dostawy. Już z powyższego wynika, że SOTI mogą dokonywać podmioty zarówno z UE, jak i spoza UE. Tu jednak pojawia się problem rejestracji.