Reprezentowanie podatnika przed fiskusem – kiedy potrzebne jest pełnomocnictwo szczególne

Spory w tym zakresie przecięłauchwała 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 kwietnia 2022 r., II FPS 1/22. W ocenie NSA – czynności sprawdzające, kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa, postępowanie podatkowe, tryby nadzwyczajne postępowania podatkowego oraz egzekucja administracyjna to oddzielne sprawy w znaczeniu procesowym.

Z uzasadnienia uchwały NSA wynikało też, że nie ma możliwości złożenia w organie podatkowym pełnomocnictwa szczególnego „na wypadek” wszczęcia kontroli bądź „na wypadek” postępowania podatkowego. Chyba że strona złożyłaby pełnomocnictwo ogólne. Nawet jeśli pełnomocnictwo szczególne złożone podczas kontroli podatkowej, jest zredagowane „szeroko” (wskazano by tam, że pełnomocnictwo obejmuje np. sprawę dotyczącą danego podatku w ramach kontroli podatkowej i postępowania podatkowego), to pozostaje ono pełnomocnictwem do kontroli podatkowym.

Czytaj także:

Obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego
Na kim spoczywa ciężar dowodu w zakresie ustalenia rzetelności faktur w toku postępowania podatkowego
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych ze względu na postępowanie karne skarbowe

NSA uznał, że dopiero po doręczeniu postanowienia o wszczęciu postępowania podatkowego możliwe jest dokonywanie przez stronę postępowania jakichkolwiek czynności procesowych. W tym po wszczęciu można udzielić pełnomocnictwa i złożyć dokument w tym zakresie do akt sprawy. Pełnomocnik przystępuje zatem do postępowania, które już się toczy.

Jak wyjaśnił NSA, pełnomocnictwo szczególne złożone podczas kontroli celno-skarbowej zachowuje skuteczność także w toku postępowania podatkowego, przekształconego z kontroli celno-skarbowej. Przepis ten byłby więc zbędny, gdyby obowiązywałaby zasada, że raz złożone pełnomocnictwo szczególne obejmujące swoim zakresem inne niż postępowanie podatkowe procedury, np. kontrolę podatkową czy czynności sprawdzające, automatycznie umocowałoby pełnomocnika w postępowaniu podatkowym.

NSA dodał, że:

„(…) Obowiązek złożenia pełnomocnictwa szczególnego do akt danej sprawy podatkowej toczącej się w ramach konkretnej procedury podatkowej uregulowanej w Ordynacji podatkowej nie może być traktowany jako wyraz nadmiernego formalizmu, tym bardziej, że istnieje możliwość skorzystania z instytucji pełnomocnictwa ogólnego. Dwie odrębne instytucje, tj. pełnomocnictwo ogólne i szczególne nie mogą w założeniu wywoływać tego samego skutku procesowego. Odmienne zapatrywanie oznaczałoby bowiem w istocie, że przynajmniej jedna z nich byłaby zbędna”.