Poznaj praktyczne skutki wyroku TSUE w sprawie rozliczania VAT od WNT
W dniu 18 marca 2021 r. zapadł wyrok TSUE o sygn. akt C-895/19, dotyczący obowiązujących od 2017 roku przepisów ustawy o VAT, nakazujących ujęcie podatku należnego i naliczonego w różnych okresach rozliczeniowych, gdy podatnik spóźni się z rozliczeniem WNT. Sprawdź, co orzeczenie TSUE oznacza dla podatników nabywających od zagranicznych kontrahentów nie tylko towary (w ramach WNT), lecz również usługi (w ramach importu usług).
Odsetki od spóźnionego WNT sprzeczne z prawem UE
Wyrok TSUE dotyczy wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), gdy podatnikiem z tego tytułu jest nabywca towarów. W takim przypadku, co do zasady, podatek należny z tytułu WNT jest jednocześnie podatkiem naliczonym. W konsekwencji całe rozliczenie VAT po stronie podatnika powinno pozostawać dla niego neutralne.
Polski fiskus wprowadził jednak przepisy, które tę neutralność podatkową VAT zaburzają. Jeśli podatnik spóźni się z wykazaniem WNT (i zrobi to dopiero po upływie trzech miesięcy), zobowiązany jest rozliczyć podatek należny w deklaracji za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu WNT („wstecz”) – wykazując jednocześnie tę samą kwotę jako podatek naliczony w deklaracji „bieżącej”. W konsekwencji powstaje zaległość podatkowa, od której należy uiścić odsetki za zwłokę. Nieterminowe wykazanie zakupu towarów z zagranicy skutkuje w ten sposób dodatkowym obciążeniem w postaci odsetek za zwłokę.
Trybunał ocenił powyższe regulacje dotyczące WNT (bo bezpośrednio do WNT odnosi się wyrok TSUE) za niezgodne z prawem unijnym. Z orzeczenia wynika, iż w powyższej sytuacji polski fiskus nie ma prawa żądać odsetek za zwłokę (przynajmniej w sytuacjach, gdy opóźnienie w rozliczeniu nie wynika z winy podatnika).
Rozliczenie VAT od innych zakupów – w tym od importu usług
Te same zasady rozliczania podatku należnego i naliczonego, jak przy WNT, obowiązują w przypadku importu usług i dostaw towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca, jak również dla tzw. nietransakcyjnego WNT (przemieszczenie towarów własnych podatnika z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju na terytorium kraju).
Rozstrzygnięcie TSUE powinno być odczytywane szerzej niż tylko przez pryzmat WNT. Jakkolwiek TSUE odniósł się bezpośrednio do WNT, to wnioski płynące z wyroku powinny być odnoszone do wszystkich wskazanych powyżej sytuacji – skoro mechanizm rozliczenia VAT jest w nich identyczny jak ten zakwestionowany przy WNT.
Bieżące rozliczenia VAT
Skoro wyrok TSUE oznacza, że wprowadzony w 2017 roku art. 86 ust. 10b pkt 2 ustawy o VAT jest niezgodny z prawem unijnym, to powstaje pytanie, w jaki sposób podatnicy powinni obecnie prowadzić swoje rozliczenia VAT dotyczące WNT? Tym bardziej iż Ministerstwo Finansów już zapowiedziało, że zaproponuje wkrótce zmiany w tym zakresie.
Czy jednak już dziś, nie czekając na nowelizację ustawy o VAT, a powołując się na orzeczenie TSUE, podatnicy mogą odejść od stosowania zakwestionowanych przepisów ustawy o VAT dotyczących rozliczania WNT? Czy sposób postępowania należy uzależniać od okoliczności, dla których doszło do opóźnienia w wykazaniu WNT? Ponadto, skoro identyczny jak dla WNT mechanizm obowiązuje także w innych przypadkach wskazanych w ustawie o VAT, w szczególności przy rozliczaniu importu usług, czy podatnicy mogą zmienić zasady rozliczeń także w tym zakresie – skoro wyrok TSUE dotyczył bezpośrednio tylko WNT?
Odzyskanie odsetek od zapłaconych zaległości podatkowych
Podatnicy, którzy w przeszłości zapłacili odsetki od zaległości podatkowych powstałych w wyniku stosowania zakwestionowanych przepisów, mogą podjąć działania w celu odzyskania tych odsetek, jako nadpłaty w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej. Jeżeli nadpłata jest wynikiem orzeczenia TSUE, podatnikom przysługuje dodatkowo także oprocentowanie od kwot wpłaconych nienależnie do urzędu skarbowego. Oprocentowanie nadpłaty liczone jest za okres od dnia jej powstania, a więc od daty, w której zapłacono nienależne odsetki, do dnia jej zwrotu.
Źródło:
- Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 18 marca 2021 r. o sygn. akt C-895/19