Moment powstania prawa do odliczenia

Generalna zasada stanowi, że prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym – w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług – powstał obowiązek podatkowy (u sprzedawcy). Ta podstawowa regulacja wiąże moment powstania prawa do odliczenia podatku naliczonego u kupującego z momentem, w którym u sprzedawcy powstaje obowiązek podatkowy. Taka konstrukcja przepisu powoduje, że dostawca i nabywca, powinien wykazać transakcję w tym samym okresie rozliczeniowym – jeden z nich wykazuje podatek należny do zapłaty, a drugi podatek naliczony do odliczenia.

Wprowadzono także dodatkowy obowiązek, od którego uzależnione jest prawo do odliczenia, a mianowicie posiadanie dokumentu faktury. Zgodnie bowiem z treścią przepisu, w przypadku nabycia towarów czy usług lub importu, prawo do odliczenia powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia, prawo do odliczenia powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem jednak, że podatnik:

a) otrzyma fakturę dokumentującą dostawę towarów, stanowiącą u niego wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy,

b) uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Jednocześnie ustawa przewiduje również konsekwencje w sytuacji, w której nabywca nie otrzyma faktury dokumentującej wewnątrzwspólnotową dostawę w przedstawionym wyżej terminie 3 miesięcy. W takim wypadku, podatnik w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin, jest obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia kwoty podatku naliczonego. Jednocześnie, gdyby nabywca otrzymał tą fakturę w późniejszym terminie, to ma prawo do odpowiedniego powiększenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał tę fakturę.

Ewentualnie podatnik ma też prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy w odniesieniu, do którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej.

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia i nabycia towarów lub usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia, prawo do odliczenia powstaje za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy.

W przypadku zapłaty całości lub części należności przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi, prawo do odliczenia powstaje za okres, w którym powstaje obowiązek podatkowy.

W przypadku, gdy organ celno-podatkowy wyda decyzję, w której określi wysokość podatku, prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał decyzję. Obniżenie kwoty podatku należnego następuje pod warunkiem dokonania przez podatnika zapłaty podatku wynikającego z decyzji. Szczególne zasady dotyczą prawa do odliczenia u podatnika rozliczającego się metodą kasową. U takiego podatnika prawo do odliczenia powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za te towary i usługi. Z kolei u podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu prawo do odliczenia powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonanej przez niego wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Wymienione wyżej terminy określają pierwszy możliwy termin do odliczenia podatku naliczonego. Ustawa daje jednak prawo do rozliczenia podatku naliczonego również w późniejszym terminie. 

Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach, o których mowa w ust. 10, 10d, 10e i 11, może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej:

1) za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo

2) za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 99 ust. 2 i 3, za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych, po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego

- nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Reguła ta została wprowadzona w 2021 roku przez tzw. pakiet SLIM VAT 2. Spowodowała wydłużenie terminu odliczenia VAT (bez konieczności korekty) łącznie do 4 okresów rozliczeniowych dla podatników rozliczających się miesięcznie. W przypadku podatników rozliczających się kwartalnie wcześniej obowiązujące rozwiązanie pozostało bez zmian, tj. tacy podatnicy mogą odliczyć „na bieżąco” VAT naliczony w okresie rozliczeniowym, w którym nabędą to prawo lub w 2 następnych okresach rozliczeniowych

Z kolei w przypadku obniżenia podstawy opodatkowania, o którym mowa w art. 29a ust. 13, lub stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze, o którym mowa w art. 29a ust. 14, nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione. W przypadku gdy warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały spełnione po upływie okresu rozliczeniowego, w którym warunki te zostały uzgodnione, nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki te zostały spełnione. Jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w fakturze, której korekta dotyczy, a prawo do takiego obniżenia mu przysługuje, zmniejszenie kwoty podatku naliczonego uwzględnia się w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonuje tego obniżenia.

Artykuł 167 dyrektywy 2006/112/WE

Prawo do odliczenia powstaje w momencie, gdy podatek, który podlega odliczeniu, staje się wymagalny.

Artykuł 168 dyrektywy 2006/112/WE

Jeżeli towary i usługi wykorzystywane są na potrzeby opodatkowanych transakcji podatnika, podatnik jest uprawniony, w państwie członkowskim, w którym dokonuje tych transakcji, do odliczenia następujących kwot od kwoty VAT, którą jest zobowiązany zapłacić:

a) VAT należnego lub zapłaconego w tym państwie członkowskim od towarów i usług, które zostały mu dostarczone lub które mają być mu dostarczone przez innego podatnika;

b) VAT należnego od transakcji uznanych za dostawy towarów i świadczenie usług zgodnie z art. 18 lit. a) i art. 27;

c) VAT należnego od wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. b) pkt (i);

d) VAT należnego od transakcji uznanych za wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów zgodnie z art. 21 i 22;

e) VAT należnego lub zapłaconego z tytułu importu towarów na terytorium tego państwa członkowskiego.

Artykuł 168a dyrektywy 2006/112/WE

1. W przypadku nieruchomości stanowiącej część majątku przedsiębiorstwa danego podatnika i wykorzystywanej zarówno do celów prowadzonej przez tego podatnika działalności, jak i do celów prywatnych podatnika lub jego pracowników, lub bardziej ogólnie, do celów innych niż prowadzona przez podatnika działalność, VAT od wydatków związanych z taką nieruchomością podlega odliczeniu zgodnie z zasadami określonymi w art. 167, 168, 169 i 173 wyłącznie do wysokości udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość została wykorzystana do celów działalności prowadzonej przez podatnika.

W drodze odstępstwa od art. 26, zmiany w udziale procentowym wykorzystania nieruchomości, o której mowa w akapicie pierwszym, są uwzględniane zgodnie z zasadami przewidzianymi w art. 184–192 zgodnie z ich zastosowaniem w odnośnym państwie członkowskim.

2. Państwa członkowskie mogą również stosować ust. 1 w odniesieniu do VAT od wydatków związanych z innymi określonymi rzeczami stanowiącymi część majątku przedsiębiorstwa.

Artykuł 169 dyrektywy 2006/112/WE

Poza prawem do odliczenia, o którym mowa w art. 168, podatnik ma prawo do odliczenia VAT określonego w tym artykule, jeżeli towary i usługi są wykorzystywane do następujących celów:

a) transakcji podatnika związanych z działalnością, o której mowa w art. 9 ust. 1 akapit drugi, dokonywanych poza terytorium państwa członkowskiego, w którym podatek jest należny lub został zapłacony, w odniesieniu do których VAT podlegałby odliczeniu, gdyby zostały one dokonane na terytorium tego państwa członkowskiego;

b) transakcji podatnika, które są zwolnione zgodnie z art. 138, 142 i 144, art. 146–149, art. 151, 152, 153 i 156, art. 157 ust. 1 lit. b) oraz art. 158–161 i art. 164;

c) transakcji podatnika, które są zwolnione zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. a) - f), jeżeli nabywca ma siedzibę poza Wspólnotą lub jeżeli transakcje te są bezpośrednio związane z towarami, które mają być przedmiotem eksportu poza Wspólnotę.

Artykuł 172 dyrektywy 2006/112/WE

1. Każda osoba uznana za podatnika w związku z okazjonalną dostawą nowego środka transportu na warunkach przewidzianych w art. 138 ust. 1 i ust. 2 lit. a) ma prawo do odliczenia w państwie członkowskim, w którym dokonywana jest dostawa, VAT wliczonego w cenę nabycia lub zapłaconego z tytułu importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia tego środka transportu, do kwoty nieprzekraczającej wysokości VAT, który podatnik byłby zobowiązany zapłacić, gdyby dostawa nie była zwolniona.

Prawo do odliczenia powstaje i może zostać wykonane dopiero w momencie dostawy nowego środka transportu.

2. Państwa członkowskie określają szczegółowe przepisy wykonawcze dla ust. 1.

Artykuł 178 dyrektywy 2006/112/WE

W celu skorzystania z prawa do odliczenia, podatnik musi spełnić następujące warunki:

a) w celu dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. a), w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług, musi posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z tytułem XI rozdział 3 sekcje 3–6;

b) w celu dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. b), w odniesieniu do transakcji uznawanych za dostawy towarów i świadczenie usług, musi dopełnić formalności określonych przez każde państwo członkowskie;

c) w celu dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. c), w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, musi uwzględnić w deklaracji VAT przewidzianej w art. 250 wszystkie dane niezbędne do obliczenia VAT należnego z tytułu dokonanych przez niego wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów oraz posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z tytułem XI rozdział 3 sekcje 3–5;

d) w celu dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. d), w odniesieniu do transakcji uznawanych za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, musi dopełnić formalności określonych przez każde państwo członkowskie;

e) w celu dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. e), w odniesieniu do importu towarów, musi posiadać dokument importowy, w którym podatnik jest wskazany jako odbiorca lub importer i w którym określona jest kwota VAT należnego lub informacje w nim zawarte pozwalają na jej obliczenie;

f) jeśli podatnik jest zobowiązany do zapłaty VAT jako usługobiorca lub nabywca, w przypadku gdy zastosowanie mają art. 194–197 i art. 199, musi dopełnić formalności określonych przez każde państwo członkowskie.

Artykuł 179 dyrektywy 2006/112/WE

Podatnik dokonuje odliczenia poprzez potrącenie od całkowitej kwoty VAT należnego za dany okres rozliczeniowy, kwoty VAT dającej w tym samym okresie prawo do odliczenia stosowane zgodnie z art. 178.

Państwa członkowskie mogą, jednakże wymagać od podatników dokonujących okazjonalnych transakcji, o których mowa w art. 12, stosowania prawa do odliczenia dopiero w momencie dostawy.

Artykuł 180 dyrektywy 2006/112/WE

Państwa członkowskie mogą zezwolić podatnikowi na dokonanie odliczenia, którego nie dokonał zgodnie z art. 178 i 179.

Artykuł 181 dyrektywy 2006/112/WE

Państwa członkowskie mogą zezwolić podatnikowi, który nie posiada faktury sporządzonej zgodnie z tytułem XI rozdział 3 sekcje 3–5, na dokonanie odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. c), w odniesieniu do dokonanych przez niego wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów.

Artykuł 182 dyrektywy 2006/112/WE

Państwa członkowskie określają warunki i szczegółowe przepisy wykonawcze dla art. 180 i 181.

Artykuł 184 dyrektywy 2006/112/WE

Wstępne odliczenie podlega korekcie, jeżeli jego kwota jest wyższa lub niższa od kwoty odliczenia przysługującej podatnikowi.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 13 listopada 2013 r. I FSK 1606/12; GP 2013/221/2, LEX nr 1385954

Można potrącić daninę z faktur dokumentujących wydatki marketingowe poniesione na upowszechnienie wśród uczniów wiedzy, jak bezpiecznie korzystać z energii elektrycznej. Są one pośrednio związane z działalnością opodatkowaną spółki – dystrybutora prądu.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 19 marca 2014 r. III SA/Wa 2771/13 LEX nr 1488873

Na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnikowi służy prawo do obniżenia kwoty podatku od towarów i usług należnego o kwotę podatku naliczonego wykazanego w fakturach wystawionych przez kancelarię prawną za usługi prawne świadczone w sprawie ochrony dobrego imienia podatnika, w ramach postępowania sądowego oraz ugody pozasądowej, w części służącej prowadzonej przez podatnika działalności opodatkowanej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 marca 2017 r., I FSK 1458/15, GP.2017/67.3  

Budowa strefy dla dzieci, mimo że w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), nie ma związku z czynnościami opodatkowanymi.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 2 lipca 2009 r., I FSK 876/08, LEX nr 607695

1. Jeżeli na podstawie umów zawartych przez spółkę jej partnerzy świadczyli usługi kontrahentom spółki, to były one wykonywane w imieniu i na rachunek spółki, a nie przez poszczególnych partnerów we własnym imieniu i na własny rachunek. Zatem, jeżeli za te same usługi fakturę kontrahentom wystawiała spółka, a następnie poszczególni partnerzy wystawiali za te usługi fakturę dla spółki jako jej "podwykonawcy", to nie ulega wątpliwości, że faktury wystawiane przez partnerów stwierdzały czynności, które nie zostały wykonane.

2. Cechą wyróżniającą spółkę partnerską jest współdziałanie w celu wykonywania wolnego zawodu, a na partnerach ciąży obowiązek wniesienia całej ich profesjonalnej pracy do spółki. Z tego też względu wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej przez doradcę podatkowego, wykonującego zawód w spółce partnerskiej, jest należnością spółki, a nie partnera. To z kolei pozwala przyjąć, że oprócz działalności wykonywanej w spółce partnerskiej partner nie może podejmować czynności, które należą do przedmiotu działalności spółki.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 23 stycznia 2015 r., III SA/Gl 936/14, GP KiPod 2015/173/4

Spółka, która kupiła towary objęte odwrotnym obciążeniem, musi rozliczyć VAT. Skoro sprzedawca wystawił fakturę z kwotą VAT, to jest ona nieprawidłowa. Nabywca nie może więc odliczyć VAT z błędnie wystawionej faktury.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 13 listopada 2014 r. I SA/Gd 1104/14, LEX nr 1548279  

W przypadku, gdy kwota z tytułu dostawy jest należnością odrębną od kwoty kaucji i podlega rozliczeniu we wskazanym w umowie okresie czasu w zależności od ilości dostarczonych zużytych części zamiennych, to kaucja ta nie jest elementem cenotwórczym. Kaucja ma co do zasady charakter gwarancyjny, a nie cenotwórczy. Jeśli jest oddawana kontrahentowi po wykonaniu umowy, to nie stanowi podstawy opodatkowania.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 27 marca 2014 r., C-151/13, ZOTSiS 2014/3/I-185  

2. Artykuł 11 część A ust. 1 lit. a) szóstej dyrektywy, a także art. 73 dyrektywy 2006/112/WE należy interpretować w ten sposób, że płatność ryczałtowa stanowi świadczenie wypłacane w zamian za świadczenia z tytułu opieki zdrowotnej udzielane odpłatnie przez zakład opiekuńczo-leczniczy dla osób niesamodzielnych w podeszłym wieku na rzecz jego pensjonariuszy i wchodzi tym samym w zakres opodatkowania podatkiem od wartości dodanej.

W istocie, po pierwsze, świadczenie usług jest odpłatne w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej dyrektywy, a zatem podlega opodatkowaniu wyłącznie, jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w trakcie którego dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi rzeczywistą równowartość usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy. Po drugie, podstawą opodatkowania świadczenia usług jest w każdym wypadku wszystko, co składa się na świadczenie wzajemne.

W tym względzie nie jest konieczne, aby świadczenie wzajemne za tą usługę było uzyskane bezpośrednio od jej odbiorcy, lecz świadczenie wzajemne może pochodzić także od osoby trzeciej.

W przypadku gdy rozpatrywane świadczenie usług charakteryzuje się w szczególności ciągłą gotowością usługodawcy do udzielenia w odpowiednim momencie świadczeń z tytułu opieki zdrowotnej wymaganych przez pensjonariuszy, to aby uznać, że istnieje bezpośredni związek pomiędzy wspomnianym świadczeniem a otrzymywanym w zamian świadczeniem wzajemnym, nie jest konieczne ustalenie, że zapłata odnosi się do zindywidualizowanego i ściśle określonego świadczenia z tytułu opieki zdrowotnej udzielonego na żądanie pensjonariusza. W konsekwencji okoliczność, że świadczenia z tytułu opieki zdrowotnej udzielane pensjonariuszom nie są ani z góry określone, ani zindywidualizowane oraz że wynagrodzenie jest wypłacane w formie dotacji, również nie ma wpływu na bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem usług a otrzymanym w zamian świadczeniem, którego kwota jest określona z góry i zgodnie z ustalonymi kryteriami.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26 października 2016 r. III SA/Wa 2213/15, LEX nr 2142464  

1. Artykuł 42 ust. 12a ustawy o VAT upoważnia podatnika, który dokonał wcześniej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i wykazał sprzedaż krajową w następnym miesiącu, ze względu na brak dokumentacji potwierdzającej ten fakt, do wykazania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów ze stawką 0% w ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3, za okres rozliczeniowy, w którym dostawa ta została dokonana, i dokonania korekty deklaracji podatkowej oraz odpowiednio informacji podsumowującej, o której mowa w art. 100 ust. 1.

2. Artykuł 15 ust. 1 ustawy o VAT nie wprowadza odrębnej definicji podatnika, co oznacza, że za podatnika w rozumieniu tego przepisu uznać należy każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą (w rozumieniu ustawy), niezależnie od tego, gdzie ma on "rezydencję" podatkową, co oznacza, iż prawo do odliczenia podatku naliczonego w takiej sytuacji przysługuje zarówno podatnikom z Polski, jak i z innych państw.

3. Jeżeli opodatkowane zakupy zostały dokonane w tym samym kraju, w którym opodatkowana jest dokonywana przez podatnika dostawa towarów lub świadczenie usług, wówczas podstawę do odliczenia podatku stanowi art. 168 dyrektywy 2006/112/. Jeżeli natomiast podatek naliczony i podatek należny rozpoznawany są w różnych krajach, wówczas podatek naliczony zostanie odzyskany na podstawie art. 169 lit. a tej dyrektywy.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 30 marca 2017 r., I SA/Ke 89/17, LEX nr 2269556  

Przesłanką realizacji prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest pełna zgodność między rzeczywistą sprzedażą a jej opisem w fakturze – pod względem podmiotowym jak i przedmiotowym.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 29 marca 2017 r., I SA/Kr 92/17, LEX nr 2269570  

Pomiędzy realizacją działalności społecznie użytecznej, o której może być mowa podczas programu radiowego, a potencjalnym zwiększeniem przychodów spółki z tytułu sprzedaży czasu reklamowego na antenie radia lub portalu, brak jest bezpośredniego, wymiernego, uchwytnego, czy zgoła weryfikowalnego związku przyczynowego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 15 marca 2017 r. ,I SA/Ol 54/17, LEX nr 2255078

Przepisy obowiązujące przed 2016 r. nie określały obowiązującego i jednoznacznego sposobu obliczania pre-struktury. W każdym przypadku zastosowany przez podatnika sposób ma prowadzić do jak najlepszego odzwierciedlenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej. Zauważyć należy, iż to właśnie podatnik, znający specyfikę, organizację i podział pracy w swoim podmiocie, jest w stanie ustalić stosowny klucz podziału w celu wyliczenia prawidłowej kwoty podatku naliczonego do odliczenia.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 10 marca 2017 r. I SA/Op 1/17, LEX nr 2261399  

Trudno sobie wyobrazić możliwość realnego dokonania – w oparciu wskaźnik preproporcji odnoszący się wyłącznie do godzin otwarcia hali sportowej – rozliczenia fraktur dotyczących np. energii elektrycznej czy ogrzewania, która dostarczana jest przez całą dobę. Podobna sytuacja ma miejsce w odniesieniu do kosztów planowanej w przyszłości inwestycji termomodernizacji hali.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 28 lutego 2017 r., I SA/Kr 22/17, LEX nr 2247446

Spółka jako dealer samochodowy nie ma prawa do pełnego odliczenia kwot podatku od towarów i usług, naliczonego na fakturach dokumentujących nabycie samochodów osobowych, przeznaczonych do dalszej odsprzedaży z uwagi na to, że samochody te przed ich odsprzedażą są czasowo wypożyczane klientom prowadzonego przez Spółkę serwisu. Pełne odliczenie nie może mieć miejsca z uwagi na rzeczywiste ryzyko wykorzystywania tych samochodów nie tylko do czynności opodatkowanych, ale także do celów prywatnych podatnika i jego pracowników. Taki sposób wykorzystywania pojazdów powoduje brak ścisłego związku pomiędzy jego nabyciem, a wykorzystaniem go w działalności opodatkowanej.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 28 lutego 2017 r. I SA/Kr 1252/16, LEX nr 2255168  

Zasada neutralności opodatkowania podatkiem od towarów i usług zakłada, że VAT powinien być niedostrzegalny ekonomicznie (neutralny) dla przedsiębiorcy, który nie jest ostatecznym konsumentem towaru lub usługi, przy czym pojęcie neutralności należy tłumaczyć nie tylko jako zjawisko, czy też czynności, które nie pociągają za sobą konieczności ponoszenia jakichkolwiek kosztów ze strony przedsiębiorcy, ale również nie wiążą się one z osiąganiem jakichkolwiek korzyści.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 28 lutego 2017 r., I SA/Gd 31/17, LEX nr 2253473

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Obniżenie kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego stanowi prawo, ale nie obowiązek podatnika.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 28 lutego 2017 r. I SA/Bd 838/16, LEX nr 2260570  

Na gruncie podatku od towarów i usług, nadużycie prawa w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT należy rozumieć jako zachowanie sprzeczne z celem gospodarczo-społecznym prawa do odliczenia podatku wyrażonym w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, z uwagi na to, że mimo formalnego spełnienia przesłanki do realizacji tego prawa, ukształtowane zasadniczo zostało w celu uzyskania korzyści podatkowej, której przyznanie pozostawałoby w sprzeczności z celem tej normy.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 lutego 2017 r., I FSK 1424/15, GP.2017/46.2  

Podatnik, który został oszukany przez firmanta, a w kontaktach z nim nie dołożył należytej staranności, zapłaci podatek należny, ale nie odliczy naliczonego.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 lutego 2017 r. I FSK 905/15, LEX nr 2260589  

Jeżeli podatnik nigdy nie zawarł z wymienionym na fakturach dostawcą umowy na dostarczanie paliw, nie próbował nawiązać bezpośredniego kontaktu z tą firmą, ani z jakimkolwiek jej przedstawicielem, nie była mu znana osoba, która podpisywała zakwestionowane faktury VAT i nie poczynił żadnych ustaleń, czy jedyna osoba, z którą miał kontakt w trakcie realizowania transakcji, rzeczywiście działała w imieniu i na rzecz dostawcy, to niewątpliwie podatnik nie dochował należytej staranności nabywcy.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 22 lutego 2017 r., I SA/Ol 799/16, 1, LEX nr 2249159  

1. Zachowanie przez podatnika dobrej wiary powinno być oceniane na moment zawarcia transakcji. Innymi słowy, podstawą oceny zachowania przez podatnika dobrej wiary powinny być okoliczności istniejące i znane podatnikowi najpóźniej w momencie dokonywania przez niego transakcji z kontrahentem. Przez dobrą (złą) wiarę należy bowiem rozumieć określony stan wiedzy (świadomości) podatnika z chwili dokonania przez niego transakcji opodatkowanej podatkiem VAT. Oznacza to, że wszelkie okoliczności faktyczne świadczące na przykład o przestępczej lub oszukańczej działalności kontrahenta lub powiązanych z nim osób, które zaistniały lub stały się znane podatnikowi po dokonaniu transakcji nie powinny mieć wpływu na ocenę dobrej wiary podatnika. Trudno bowiem zakładać, że podatnik miał świadomość co do oszukańczego charakteru transakcji z tego powodu, że kilka miesięcy lub lat po zawarciu transakcji zaistniały lub stały mu się wiadome okoliczności, które mogłyby być podstawą do powzięcia przez podatnika wiedzy odnośnie przestępczej działalności jego kontrahenta lub powiązanych z nim osób. Niewystarczające jest też w tej sytuacji powoływanie się na powszechną wiedzę, że w branży obrotu danym towarem mają miejsce nadużycia wiadome stronie post factum, gdyż w kontekście kryteriów dochowania przez podatnika należytej staranności sformułowanych przez TSUE (głównie w wyroku z 21 czerwca 2012 r. w sprawach połączonych C-80/11 i C-142/11), należy jednoznacznie wskazać, jakie konkretne okoliczności w odniesieniu do poszczególnych podmiotów, które były uwidocznione w zakwestionowanych fakturach, miałyby świadczyć o świadomości skarżącej co do tego, że transakcje te stanowią nadużycie.

2. Przeprowadzenie rozmowy telefonicznej ze świadkiem w sytuacji, kiedy właściwą formą przewidzianą prawem procesowym jest wyłącznie przesłuchanie świadka po uprzednim zawiadomieniu podatnika o miejscu i czasie dokonania tej czynności procesowej celem umożliwienia mu wzięcia czynnego udziału - jest kolejnym oczywistym naruszeniem obowiązujących zasad postępowania dowodowego w tym zasady prawdy materialnej i zasady zaufania podatnika do organów podatkowych.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 21 lutego 2017 r., I FSK 1679/16, LEX nr 2247638  

Organy podatkowe nie mogą w sposób generalny wymagać, by podatnik zamierzający skorzystać z prawa do odliczenia VAT badał, czy wystawca faktury za towary lub usługi, których odliczenie ma dotyczyć, jest podatnikiem, czy dysponuje towarami będącymi przedmiotem transakcji i jest w stanie je dostarczyć oraz czy wywiązuje się z obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty VAT, w celu upewnienia się, że podmioty działające na wcześniejszych etapach obrotu nie dopuszczają się nieprawidłowości lub przestępstwa, albo żeby podatnik ten posiadał potwierdzające to dokumenty. Co do zasady bowiem to do organów podatkowych należy dokonywanie niezbędnych kontroli podatników w celu wykrycia nieprawidłowości i naruszeń przepisów prawa w zakresie VAT oraz karanie podatników winnych takich nieprawidłowości lub naruszeń.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 16 lutego 2017 r. I SA/Łd 1014/16, LEX nr 2247679  

1. Przepisy dotyczące sposobu określania proporcji należy interpretować w ten sposób, że wybór konkretnego sposób proporcji jest możliwy dopiero w zestawieniu z konkretnym wydatkiem poniesionym przez podatnika.

2. Wydaje się, że kryterium powierzchni budynku, którego część jest wykorzystywana do działalności gospodarczej, najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności, polegającej na świadczeniu usług wynajmu części budynku. Nie można jednak wykluczyć, że w przypadku innego rodzaju wydatków właściwe będą inne sposoby określenia proporcji.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 9 lutego 2017 r. I SA/Kr 1355/16, LEX nr 2253573

1. Podstawową przesłanką warunkującą stosowanie przepisu art. 86 ust. 2a ustawy o VAT jest wykorzystywanie przez podatnika towarów i usług do celów działalności gospodarczej jak i do celów innych niż działalność gospodarcza (z wyjątkiem wykorzystania na cele osobiste, do których może mieć zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT), gdy przypisanie tych towarów w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.

2. W przypadku instytucji kultury podejmujących nieodpłatne przedsięwzięcia w celach promocyjnych i marketingowych, a ich efektem ma być poszerzenie grona widzów, którzy skorzystają ostatecznie z odpłatnej usługi świadczonej przez daną instytucję kultury, mogłoby spełniać warunki do uznania tych przedsięwzięć za związane z działalnością gospodarczą, niemniej ocena każdego przypadku wymaga analizy.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 8 lutego 2017 r., I SA/Bk 843/16, LEX nr 2237128 

W przypadku pozbawienia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego kluczowe jest ustalenie w każdym przypadku, że wiedział bądź na podstawie obiektywnych okoliczności istniejących w sprawie powinien wiedzieć, iż transakcje, w których uczestniczy, mają oszukańczy charakter, stanowią nadużycie prawa do odliczenia VAT.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 stycznia 2017 r., I FSK 1042/15, LEX nr 2254373  

Zasadniczo niezbędnym warunkiem odliczenia VAT jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy zakupami a konkretną transakcją opodatkowaną, jednak dostrzegana jest możliwość odstępstwa od tej zasady i skorzystania z prawa do odliczenia VAT naliczonego z tytułu wydatków poniesionych na tzw. koszty ogólne działalności podatnika. W takiej sytuacji, mimo braku bezpośredniego związku wydatków z transakcją opodatkowaną, wydatki te, jako związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą podatnika, uznaje się, za stanowiące element cenotwórczy świadczenia.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 stycznia 2017 r., I FSK 1161/15, LEX nr 2267921  

Podatnik VAT ma prawo, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT odliczyć VAT naliczony z tytułu nabycia towarów i usług służących bezpośrednio czynnościom opodatkowanym, jak również pozostających w związku pośrednim z takimi czynnościami.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 25 stycznia 2017 r., I SA/Bk 847/16, LEX nr 2203254  

Zgodnie z art. 86 ust. 7b ustawy o VAT, w przypadku nakładów ponoszonych na nabycie, w tym na nabycie prawa wieczystego użytkowania gruntów, oraz wytworzenie nieruchomości, stanowiącej majątek przedsiębiorstwa danego podatnika, wykorzystywanej zarówno do celów prowadzonej przez tego podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, których nie da się w całości przypisać działalności gospodarczej, podatek naliczony oblicza się według udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość wykorzystywana jest do celów działalności gospodarczej. Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących ułożenie kostki brukowej w wysokości odpowiadającej udziałowi procentowemu, w jakim przedmiotowa nieruchomość jest wykorzystywana do celów działalności gospodarczej.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 20 grudnia 2016 r. I SA/Bd 634/16, LEX nr 2227540

Na gruncie podatku od towarów i usług, nadużycie prawa w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT należy rozumieć jako zachowanie sprzeczne z celem gospodarczo-społecznym prawa do odliczenia podatku wyrażonym w art. 86 ust. 1 tej ustawy, z uwagi na to, że mimo formalnego spełnienia przesłanki do realizacji tego prawa, ukształtowane zasadniczo zostało w celu uzyskania korzyści podatkowej, której przyznanie pozostawałoby w sprzeczności z celem tej normy.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 grudnia 2016 r. I FSK 742/15, LEX nr 2164329  

Członek zarządu nie może odliczać VAT z faktur, które sam wystawił zarządzanej przez siebie spółce, gdy dokumentują one czynności będące de facto jego obowiązkami.