Konsekwencje podatkowe w VAT i CIT zapłaty ponad 15.000 zł gotówką

Poza generalnym zakazem dokonywania płatności gotówkowych powyżej limitu 15.000 zł warto przeanalizować różne sposoby dokonywania płatności, a także płatność w transzach za usługę czy w ratach za zakupione towary. Takie płatności, nawet jeżeli pojedynczo nie przekraczają progu, mogą zostać policzone łącznie i wtedy płatnik musi liczyć się z konsekwencjami.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że ustawa o VAT nie przewiduje samodzielnego kryterium przekroczenia kwoty 15.000 zł, jako przesłanki braku możliwości odliczenia VAT albo odpowiedzialności solidarnej czy innych negatywnych skutków VAT.

W przypadku VAT występuje solidarna odpowiedzialność za podatek, jeżeli płatność była dokonywana w kwocie powyżej 15.000 zł na rachunek spoza białej listy i nie zostało dokonane odpowiednie zgłoszenie ZAW-NR w terminie 14 dni. Ponadto trzeba pamiętać, że limit 15.000 zł odnosi się do mechanizmu podzielonej płatności. W tym przypadku płatności z pominięciem obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatnością są sankcjonowane solidarną odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe.

Przeczytaj także:
Solidarna odpowiedzialność podatnika z podmiotem dokonującym dostawy towarów
Dobra wiara i należyta staranność a prawo do odliczenia VAT w świetle najnowszego orzecznictwa    

Natomiast zgodnie z art. 15d ust 1 pkt 1 ustawy o CIT podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców (limit 15.000 zł) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

W przypadku każdej transakcji o wartości przekraczającej 15.000 zł istnieje obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego. Przepisy nie wyłączają z kosztów uzyskania przychodów jedynie nadwyżki płatności ponad wartość 15.000 zł, lecz każdą płatność (bez względu na jej wartość/kwotę), dokonaną z pominięciem rachunku bankowego. Oczywiście, jeżeli jest dokonywana w ramach transakcji o wartości przekraczającej limit 15.000 zł.

Trzeba zaznaczyć, że wskazany limit płatności gotówkowych dotyczy transakcji dokonywanej pomiędzy dwoma przedsiębiorcami.

Natomiast inaczej sytuacja kształtuje się w pozostałych przypadkach, gdy płatność wynagrodzenia na podstawie wystawionej faktury zostanie dokonana za pośrednictwem rachunku bankowego, ale nie bezpośrednio na rachunek bankowy podwykonawcy, tj. przekazem pocztowym lub za pomocą usługi świadczonej na podobnych zasadach (np. ekspres pieniężny) lub przez bezpośrednią realizację wypłaty przez podwykonawcę z rachunku bankowego zamawiającego w kasie banku na podstawie odpowiedniego upoważnienia. W takiej sytuacji nie będzie już można zaliczyć wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Kolejny problem to płatność za usługę w transzach. Tematyką tą zajął się WSA we Wrocławiu, który w wyroku z 27 września 2017 r. o sygn. I SA/Wr 688/17 wskazał, że w przypadku umowy zawartej na czas określony znana jest ogólna wartość transakcji. Zatem to do niej, a nie do poszczególnych okresów rozliczeniowych (płatności za każdy miesiąc rozliczeniowy), będzie się odnosić pojęcie jednorazowej wartości transakcji i limit 15.000 zł.

Dodatkowe dwa kryteria dotyczą zapłaty na konto podatnika znajdujące się poza białą listą oraz z pominięciem obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności. Takie przypadki powinny być odrębnie analizowane, ponieważ istnieje realne ryzyko braku możliwości zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów.

Podsumowując, należy uznać, że skutki podatkowe w VAT dla przedsiębiorców dokonujących płatności gotówkowych powyżej 15.000 zł są znacznie mniej odczuwalne niż skutki w CIT. Niemniej jednak suma tych sankcji powoduje, że temat płatności gotówkowych powyżej ww. limitu powinien być szczególnie dogłębnie analizowany przez przedsiębiorców.