Czy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie i edukacja prawna podlega VAT

Radczyni prawna, wykonująca działalność gospodarczą, zwróciła się o wydanie interpretacji indywidualnej, co do braku obowiązku odprowadzenia VAT w związku ze świadczeniem usług pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy zlecenia. Radczyni zdała też egzamin na doradcę obywatelskiego, o którym mowa w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Poradnictwo obywatelskie nie jest przy tym przedmiotem prowadzonej przez wnioskodawczynię działalności gospodarczej,

Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie udzielane są przez stowarzyszenie realizujące zadanie zlecone przez odpowiednie Starostwa Powiatowe na podstawie zawartych z nimi umów. Zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej realizowanymi przez powiat w porozumieniu z gminami albo samodzielnie.

Z tytułu pełnienia dyżurów radczyni otrzymuje zryczałtowane wynagrodzenie w wysokości 2.580,00 zł brutto za każdy miesiąc świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Wynagrodzenie jest niezależne od ilości udzielonych świadczeń.

Wnioskodawczyni wskazała, że realizując łączącą ze zleceniodawcą umowę, nie ponosi ona ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, rozumianego jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty. Do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia radczyni wykorzystuje lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne) zapewnioną przez powiat i organizację wewnętrzną Stowarzyszenia.

W związku z realizacją umowy, radczyni ponosi wydatki w postaci kosztów dojazdu do miejsca dyżuru oraz koszty doręczenia dokumentacji sprawozdawczej. W związku z realizacją umowy zlecenia nie ponosi jednak innych wydatków. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego powoduje, że radczyni nie ponosi też w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Nie ma jednocześnie wpływu na wysokość wynagrodzenia ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Stowarzyszenie.

Dyrektor KIS przychylił się do twierdzenia, że ma zastosowanie zasada, iż za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, nie uznaje się m.in. czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Jak wyjaśnił organ interpretacyjny, „(…) Analiza okoliczności sprawy i powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że świadczenie przez Panią usług pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy zlecenia ze Stowarzyszeniem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku. Nie ponosi Pani odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z prowadzoną działalnością.

Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani w umowie do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanej umowy zlecenia powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pani jako zleceniobiorca związana jest ze zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz stowarzyszenia, tj. usług pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego na podstawie przedmiotowej umowy zlecenia, objętych zakresem pytania, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej na podstawie umowy zlecenia pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego”.