NSA o fikcyjnych dostawach kawy i pustych fakturach
W postępowaniach podatkowych zakończonych decyzjami wymiarowymi od lat jednym z najczęstszych (jeśli nie najczęstszych) zagadnień są różnego rodzaju fikcyjne transakcje, związane nie z obrotem rzeczywistymi towarami czy świadczeniem usług, ale polegające na wystawianiu pustych faktur. Organy podatkowe konsekwentnie odmawiają wówczas prawa do odliczenia VAT.
W jednym z najnowszych wyroków NSA oddalił skargę kasacyjną podatnika od wyroku WSA oddalającego skargę na decyzję Dyrektora IAS w przedmiocie podatku VAT za grudzień 2014 r. W sprawie chodziło o obrót kawą. Organy podatkowe obu instancji uznały, że sporne faktury nie dokumentują rzeczywistych transakcji gospodarczych.
Również sądy obu instancji w zasadzie przychyliły się do twierdzeń organów. O fikcyjności transakcji świadczyły m.in. następujące fakty:
- kilka spółek (wobec których różne organy podatkowe prowadziły postępowania) to podmioty, które tylko pozorowały prowadzenie działalności gospodarczej, a która w rzeczywistości sprowadzała się jedynie do wystawiania "pustych" faktury VAT, z którymi nie wiązało się przemieszczenie towaru handlowego (kawy),
- w toku postepowania ujawniono rozbieżności w zeznaniach osób związanych z transakcjami dotyczącymi transportu kawy (np. szczegółów odbioru, załadunku, organizacji tego transportu),
- sprzeczność zeznań i dowodów w postaci wydruków mailowych dotyczących okoliczności nawiązania kontaktu,
- krótki okres między wystawieniem faktury "zakupu" i faktury "dostawy" - praktycznie niemożliwy do osiągnięcia w warunkach zdrowej konkurencji rynkowej, również gdy idzie o sposób płatności tj. bardzo szybka zapłata,
- w transakcjach występował łańcuch firm (dostawców i odbiorców) biorących udział w rzekomym obrocie, co miało na celu wydłużenie ilości podmiotów (podlegających różnym właściwościom miejscowym organów podatkowych) i w razie ewentualnej kontroli podatkowej jej utrudnienie,
- brak ekonomicznego uzasadnienia dla tak przeprowadzanych transakcji, gdyż w istocie pośrednicy (czyli kolejno „wplatane” ogniwa łańcucha) nie byli potrzebni (korzystniejszy zaś, z ekonomicznego punktu widzenia, byłby zakup kawy bez pośredników).
Sądy obu instancji uznały ustalony w sprawie stan faktyczny za prawidłowy i przyjęły za podstawę rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne poczynione przez organy podatkowe. W konsekwencji trzeba pamiętać, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności.
Wyrok NSA z 28 stycznia 2021 r. o sygn. akt I FSK 1683/20.