Kary umowne coraz częściej z VAT

O interpretację zwróciła się Spółka wprowadziła do podpisywanych z kontrahentami umów na hurtowe dostawy towaru, zapisy – zgodnie z którymi kontrahenci z tytułu niezrealizowania w przyjętym okresie rozliczeniowym (np. miesięcznym, kwartalnym, rocznym) zakupów towaru na wynikającym z umowy poziomie (nieodebrany wolumen zakupów) obciążani są karą umowną.

Zdaniem podatnika, nakładana kara umowna nie jest ekwiwalentna, czyli nie jest związana z otrzymanym przez kontrahenta Spółki świadczeniem wzajemnym, natomiast stanowi jedynie odszkodowanie z tytułu niewykonania przez kontrahenta postanowień umownych w przedmiocie zadeklarowanego wolumenu zakupów w danym roku kalendarzowym – zgodnie ze składanym przez nabywcę oświadczeniem o wielkości odbiorów (zobowiązaniem). Inaczej sprawę tę widział organ podatkowy.

Przywołany został wyrok TSUE z 22 listopada 2018 r. w sprawie C-295/17, gdzie Trybunał stwierdził, że kwota należna z tytułu niezachowania minimalnego okresu obowiązywania stanowi wynagrodzenie za usługi świadczone przez MEO, niezależnie od tego, czy klient realizuje prawo do korzystania z rzeczonych usług aż do końca minimalnego okresu obowiązywania.

Kwotę należną z tytułu niezachowania minimalnego okresu obowiązywania należy zatem postrzegać jako część łącznej ceny za świadczenie usług, podzielonej na miesięczne części, która w przypadku naruszenia obowiązku zapłaty staje się natychmiast wymagalna.

Nadto z punktu widzenia przepisów ustawy o VAT nie ma znaczenia, czy jest to roszczenie o odszkodowanie z tytułu deliktu czy kara umowna, ani czy jest to określane jako odszkodowanie, rekompensata czy wynagrodzenie. Ocena, czy płatność jest dokonywana w zamian za dostawę lub usługę, jest kwestią z zakresu prawa Unii, która musi być rozstrzygana odrębnie od oceny dokonywanej na mocy prawa krajowego.

Przeczytaj także:

Sprawdź, jakie będą kary związane z niedopełnieniem obowiązków związanych z KSeF
Kary umowne a VAT – kolejny odcinek sagi
Niedotrzymanie umowy i nieodebranie zamówionych towarów – skutki w VAT

Dyrektor KIS, analizując też inne zapadłe orzecznictwo TSUE, uznał że:

„(…) Kara umowna związana z niezrealizowanym wolumenem zakupów w istocie stanowi podwyższenie ceny za już sprzedane towary. Niezależnie bowiem od postulowanego braku związku, pomiędzy wysokością kary umownej a kwotą uprzednio udzielonego rabatu (wprost zależnej de facto od wolumenu faktycznie zrealizowanych zakupów), nałożenie tej kary w praktyce będzie oznaczało cofnięcie tego rabatu (całkowite lub częściowe), a kwota kary umownej będzie w istocie elementem ceny (a co za tym idzie będzie podlegać opodatkowaniu).

Jak wynika z opisu przedstawionego przez państwa, cena sprzedaży, zgodnie z zapisami umownymi stosowanymi przez państwa spółkę, to jednostkowa cena netto z dnia odbioru Produktu przez Kupującego, oparta o indeksy cenowe, uwzględniająca opusty i dopłaty stosowane przez spółkę w ramach zasad hurtowej sprzedaży. O cenie sprzedaży decydują następujące kryteria: okres obowiązywania umowy, wielkość wolumenu zakupów, ilość stacji, termin płatności oraz inne wskaźniki dostępne dla kupującego. Ostateczny łączny opust, będący sumą wyżej wymienionych kryteriów, jest wyliczany przez system (…).

Wskazali państwo też, że w związku ze zobowiązaniem się kontrahenta do zrealizowania wolumenu zakupu towarów, ustalona pomiędzy spółką a kupującym cena za towar, uwzględnia opust z tego tytułu. Na wysokość ostatecznej wielkości opustu wpływają też pozostałe kryteria enumeratywnie wskazywane w zawieranych umowach. Pobierana zatem „kara” nie funkcjonuje niejako samodzielnie, lecz jest wynikiem umowy i poza płatnością tej kary nabywca nabył od państwa spółki konkretne towary, a zatem nabywca skorzystał z konkretnego świadczenia od państwa spółki. Na ustalenie ceny miały w przedmiotowej sprawie wpływ warunki umowne, w tym wolumen sprzedaży, zatem istnieje ścisły związek pomiędzy wysokością kary umownej a kwotą uprzednio udzielonego opustu (w istocie wprost zależnej de facto od wolumenu faktycznie zrealizowanych zakupów). Zatem nałożenie tej kary w praktyce oznacza niejako cofnięcie opustu (całkowite lub częściowe), a kwota kary umownej będzie w istocie elementem ceny, a co za tym idzie będzie podlegać opodatkowaniu”.