Wszystko na temat grupy podatkowej VAT wprowadzanej w Polskim Ładzie

Przepisy unijne umożliwiają państwom członkowskim wprowadzenie pewnych fakultatywnych regulacji prawnych odnoszących się do definiowania podatników. Polska ustawa do tej pory w zasadzie nie korzystała z żadnego z tych wyjątkowych, szczególnych rozwiązań.

Dyrektywa VAT z 2006 roku zezwala na możliwość wprowadzenia (pod warunkiem konsultacji z Komitetem ds. Podatku od Wartości Dodanej) w poszczególnych państwach członkowskich tzw. grup podatkowych. Grupa taka – składająca się z kilku podmiotów – traktowana jest jako jeden podatnik: składa jedno zeznanie podatkowe, zaś transakcje dokonane wewnątrz grupy są neutralne podatkowo.

W wyroku z 9 kwietnia 2013 r. (C-85/11, Komisja Europejska v. Irlandia) TSUE uznał, że państwo członkowskie może uznać grupy osób niebędących podatnikami za podatników. Z kolei w wyroku z 16 lipca 2015 r. w połączonych sprawach (C-108/14 i C-109/14, Beteiligungsgesellschaft Larentia + Minerva mbH & Co. KG v. Finanzamt Nordenham oraz Finanzamt Hamburg-Mitte v. Marenave Schiffahrts AG) TSUE uznał, że przepisy unijne, nie pozwalają na to, aby prawo krajowe ograniczyło możliwość utworzenia grupy osób, które mogą być uważane za jednego podatnika podatku od wartości dodanej, tylko do podmiotów mających osobowość prawną i związanych z podmiotem nadrzędnym tej grupy stosunkiem podporządkowania. Chyba że te dwa wymogi stanowią środki niezbędne i właściwe do osiągnięcia celów polegających na zapobieganiu nadużyciom podatkowym lub zwalczaniu oszustw podatkowych i unikania opodatkowania.

Jednocześnie w wyroku tym podkreślano, że przepisy unijne w tym względzie nie wywołują skutku bezpośredniego, co pozwalałoby podatnikom powoływać się bezpośrednio na dyrektywę, na wypadek gdyby przepisy krajowe nie były zgodne z prawem unijnym w tym zakresie, jak również nie mogły być interpretowane zgodnie z nim.

W ramach niedawnych zmian podatkowych – składających się na podatkową część tzw. Polskiego Ładu – ustawodawca zapowiada możliwość tworzenia przez zainteresowane podmioty grup podatkowych VAT. Taka grupa staje się jednym podatnikiem, „wchodząc w buty” członków grupy. Jak wynika bowiem z propozycji stosownej definicji, pod pojęciem „grupy VAT” rozumie się grupę podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowaną jako podatnik podatku.

Przepisy unijne umożliwiają państwom członkowskim wprowadzenie pewnych fakultatywnych regulacji prawnych odnoszących się do definiowania podatników. Polska ustawa do tej pory w zasadzie nie korzystała z żadnego z tych wyjątkowych, szczególnych rozwiązań.

Możliwość utworzenia grupy podatkowej VAT nie jest dostępna dla wszystkich podatników. Jak wynika z propozycji zawartych w art. 15a ust. 2, grupę podatkową VAT mogą utworzyć podatnicy:

1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub

2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.

Członkiem grupy może być zatem podmiot, który ma siedzibę w Polsce, ewentualnie ma w Polsce oddział (przyjąć należy, że chodzi tutaj o oddział w rozumieniu Prawa przedsiębiorców).

Grupę mogą utworzyć podmioty, które są powiązane finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Użycie spójnika „i” wskazuje, że w danym momencie pomiędzy członkami grupy muszą zachodzić wszystkie te powiązania jednocześnie (tak wynika z projektowanego art. 15a ust. 1 ustawy o VAT).

Podatnicy będą powiązani finansowo, jeśli jeden z podatników, który jest członkiem grupy VAT, posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów w kapitale zakładowym pozostałych podatników będących członkami tej grupy. Użycie sformułowania „kapitał zakładowy” zdaje się wskazywać, że członkami grupy mogą być tylko spółki kapitałowe.

Grupa podatkowa VAT ma być podmiotem trwałym i niezmiennym w swojej strukturze. Z proponowanych przepisów wynika bowiem, że grupa podatkowa VAT nie może być rozszerzona o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład. Tego rodzaju „przekształcenia” będą możliwe tylko i wyłącznie po rozwiązaniu dotychczasowej grupy VAT i powołanie nowej (o innym, np. rozszerzonym składzie).

Zauważmy, że projekt przepisów nie przewiduje – przynajmniej na razie – możliwości podjęcia przez grupę (jej członków) decyzji o rozwiązaniu przed upływem czasu, na jaki grupa została zawarta.

Utworzenie grupy podatkowej VAT wymagać będzie w pierwszej kolejności sporządzenia na piśmie umowy w tej sprawie pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Umowa ta powinna zawierać co najmniej:

1) nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”;

2) dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;

3) wskazanie przedstawiciela grupy VAT, wyznaczonego spośród jej członków;

4) dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokości ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających co najmniej 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;

5) wskazanie okresu, na jaki grupa VAT została utworzona, nie krótszy jednak niż 3 lata.

Z powyższego wynika m.in., że grupy podatkowej VAT nie można powołać na czas nieokreślony.

Ponieważ grupa podatkowa VAT staje się jednym podatnikiem VAT, pochłaniając m.in. dotychczasowy status podatkowy swoich członków, stąd też projekt przepisów zakłada m.in., że grupa VAT – w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy – uwzględnia kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy wynikający z ostatniej deklaracji podatkowej złożonej przez jej członków jako podatników.

Grupa VAT ma być zakładana na określony czas. Czas trwania (funkcjonowania grupy jako podatnika) będzie wynikać z umowy o utworzenie grupy.

Po tym czasie grupa ma stracić status podatnika, chyba że przedstawiciel grupy VAT złoży do właściwego naczelnika urzędu skarbowego nową umowę zawartą pomiędzy członkami istniejącej grupy VAT, w terminie 30 dni przed wygaśnięciem dotychczasowej umowy.

Grupa VAT traci ponadto status podatnika z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika.

Przedstawiciel grupy VAT reprezentuje grupę VAT w zakresie obowiązków tej grupy, w tym wynikających z ustawy, Ordynacji podatkowej, ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej. W konsekwencji spółka, która jest przedstawicielem grupy, powinna:

składać deklaracje VAT i pliki JPK;

zajmować się aktualizacją zgłoszeń podatkowych;

poddawać się w imieniu całej grupy kontroli podatkowej czy też celno-skarbowej.

Osoba przedstawiciela jest jeszcze istotna z jednego powodu. Otóż właściwość organu podatkowego dla całej grupy podatkowej będzie wyznaczona poprzez właśnie przedstawiciela podatkowego grupy VAT. Zgodnie bowiem z projektowanymi przepisami organem właściwym w sprawach opodatkowania grupy VAT ma być naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla przedstawiciela grupy VAT.